Author Archives: Mirosław Wlekły
Damian pękł w piątek. Na indywidualnych zajęciach z nauczycielką nagle zaczął mówić o domu. Mnie w piątek nie było, więc nauczycielka zapytała go, czy w poniedziałek powtórzy to wszystko – Sławomira Mentel, szkolna pedagożka, spotyka się ze mną w środku lata w pustej podstawówce w Ostrowie. – W poniedziałek czekał pod pokojem nauczycielskim. Spokojny był. Opowiadał i opowiadał. Przełamał się, bo grozili mu, że wywiozą go do lasu. Spytałam, czy chce wracać do domu. “Nie”. Na pewno? “Tak”.
Agnieszce, jego siostrze, powiedziałam: “Dowiedzieliśmy się od brata różnych rzeczy. Wiesz, że już dzisiaj nie wrócisz do mamy i taty?”. Długo patrzyła przed siebie. A potem tylko zapytała: “A kiedy oddam książki z biblioteki szkolnej, które mam w domu?”. Nawet nie wspomniała o rodzicach.
Anna, matka zastępcza: – Po południu dyrektorka zadzwoniła, że opowiadają dziwne historie.
Skąd się wziąłeś, Franciszku? Reporterska podróż do kraju papieża
Agora 2013
e-book
Fragment
Zadzwonił kiedyś: “Tu Jorge”. Myślałem, że ktoś sobie żartuje, i się rozłączyłem. Zadzwonił jeszcze raz: “To naprawdę ja, kardynał”. Kiedy tu bywał, pytał mnie: “Co za awanturę znowu szykujesz?”. Bo ja jestem księdzem awanturnikiem – ciągnie ks. Paco. Kiedy policja niesłusznie aresztuje ludzi z dzielnicy, idzie się o nich wykłócać, wyciąga ich zza krat. Nie boi się przyjąć homoseksualistkę na wolontariuszkę, koleguje się z transseksualistami […]
Już po moim wyjeździe z Buenos Aires ksiądz Paco Olivera przekazał przez znajomego wiadomość dla papieża. Napisał tak: “Kochany Ojcze Franciszku, drogi Jorge, nie chcę zabierać Ci czasu, ale chciałbym Ci podziękować. Jestem w Isla Maciel, ponieważ to Ty, Ojcze, zaryzykowałeś i postawiłeś na mnie, chociaż nie miałeś ku temu żadnych powodów. Wręcz przeciwnie, dobrze przecież wiedziałeś, że byłem księdzem bardziej znanym ze swoich występków niż ze swoich dokonań. Cały świat jest pełen nadziei. Jak zawsze modlę się w intencji Ojca. Potrzebujemy innego Kościoła, III Soboru Watykańskiego i abyśmy my, księża, mogli się żenić (któż by przypuszczał, że będę miał tyle odwagi, aby powiedzieć to papieżowi). Niech Ojciec na siebie uważa, bo bardzo go potrzebujemy, Paco”. Wkrótce przyszedł do niego e-mail. Na prośbę papieża wysłał go jego sekretarz ksiądz Fabian Pedacchio. “Drogi bracie Paco, nie wyobrażasz sobie nawet, jaką radość sprawiłeś mi swoim listem. Dziękuję. Cieszę się, że nadal pracujesz z entuzjazmem i energią. Przy okazji chciałbym Ci podziękować za świadectwo męstwa, które dajesz (no cóż, czasami przesadzasz z tą odwagą, ale to też jest dobre). Proszę, nie zapomnij się za mnie modlić. Wspominam cię z braterską miłością. Niech Cię błogosławi Jezus i niechaj Święta Dziewica ma Cię w opiece, Francisco”.
http://www.publio.pl/skad-sie-wziales-franciszku-miroslaw-wlekly,p86019.html
Dlaczego drużynę, której kibicuje Papież, nazywają „krukami”? Dlaczego księża ze slumsów po wyborze Franciszka z pariasów stali się gwiazdami? Czy ksiądz na rowerze to w Argentynie norma, czy wyjątek?
„Uczę tu religii. Dzieci są biedne, nie mają nawet butów. Nie zdajesz sobie sprawy, jak to jest, bo zawsze miałaś czym napełnić żołądek, a kiedy było Ci zimno, siadałaś przy piecyku” – pisał do siostry dwudziestoletni Jorge Bergoglio z seminarium w Chile.
Reporter „Gazety Wyborczej” wyruszył do Argentyny jego śladem, by naocznie przekonać się, co ukształtowało papieża Franciszka.
Grzech jest kobietą
PWN 2014
Fragment reportażu „Dobry uczynek”
Pierwszy raz pożałował natychmiast, gdy zobaczył Polskę:
– Śnieg do pasa, kraj szary, zrujnowany. „En el nombre del Padre, del Hijo y el Espíritu Santo”, przeżegnałem się.
Drugi raz pożałował, gdy na dworcu we Wrocławiu ukradli mu walizkę: była czarna z białym napisem po hiszpańsku (udało się ją odzyskać, gdy złodziej wchodził do pociągu).
Było to zimą 1948 roku.
Potem żałował jeszcze wielokrotnie: gdy w nowym domu nie było co włożyć do garnka, gdy trafił do domu dziecka, gdy przez wiele lat biedował, gdy brakowało pracy, gdy stracił zapał do wyuczonego zawodu, gdy podejrzewano go o szpiegostwo, gdy jechał na handel do Wiednia i wyobrażał sobie, jak dobrze by mu się żyło, gdyby do Polski nie wrócił. A ostatnio to pożałował chyba, gdy chciał do swojego raju wyprowadzać się z rodziną, ale żona popukała się w czoło, i wtedy zrozumiał, że raj przepadł raz na zawsze.
http://ksiegarnia.pwn.pl/Grzech-jest-kobieta,84921451,p.html
Historie kobiet nieidealnych, które zrobiły coś, czego robić się nie powinno.
Dwunastu wspaniałych reportażystów opowiada o kobietach, z którymi coś jest nie tak.
Jedna ma dużo kotów (a mieszka w bloku), druga – żadnego mężczyzny (za to dużo pracy i marzeń), trzecia nie umie uprawiać seksu (choć jest po ślubie), czwarta zabija córkę (choć mówi, że wcale nie). Kolejna nie może spać (odkąd jej matka śpi w domu opieki), inna żyje z żonatym (w latach dwudziestych), jeszcze inna nie kocha tego, co ją uratował od śmierci (w latach czterdziestych). Następna odpisuje na esemes, na który odpisywać się nie powinno: „Napisz coś o sobie, bo ja jestem facetem, który zawsze dostaje to, co chce”.
Ewa Wołkanowska-Kołodziej, reportażystka współpracująca z „Gazetą Wyborczą”, najpierw zauważyła, że kobiety często mówią: „Nie jestem taka, jaka być powinnam”, a potem odkryła, że mężczyźni nie dostrzegają wagi tych słów. Poprosiła więc dwunastu reportażystów o napisanie tekstów o kobiecej winie.
Autorzy: Kamil Bałuk, Daniel Flis, Marcin Kołodziejczyk, Adam Leszczyński, Marek Łuszczyna, Piotr Nesterowicz, Konrad Oprzędek, Paweł Smoleński, Grzegorz Szymanik, Maciej Wesołowski, Mirosław Wlekły, Tomasz Wysocki.
„Dobry uczynek” to jednocześnie opowieść o magii dzieciństwa i sile wspomnień, które po latach tylko zyskują dodatkowe kolory, okrywają się szlachetną patyną, zyskują niesamowity blask w zestawieniu z codziennością. To także refleksja nad tym, że dobre intencje to za mało, a poczucie obowiązku może przybierać różne formy. Bo, jak pisał niegdyś Milan Kundera, nie wystarczy kochać mocno. Trzeba kochać dobrze.
Niebieska-sukienka.pl
„NieObcy”
Agora 2015
Fragment reportażu „Swarka” (współautorka: Katarzyna Szyngiera)
Tam, gdzie jechaliście, za górą, był folwark. Na folwarku hrabiowa. Polka. To była pani, miliony miała. Wieś była ukraińska, cerkiew tam stawiali. Pobudowali ją do okien, na więcej ludzie nie mieli pieniędzy. A ta hrabiowa mówi: „Jak przejdziecie wszyscy, cała wieś, na polski, to tę cerkiew postawię, ale jako kościół”. Ludzie zgodzili się, bo ludziom szkoda było tego muru, co już pobudowali, żeby się mur nie zepsuł. Ci ludzie, którzy przeszli na polski, jak sami wiecie, starzeli się i umierali, a dzieci rosły i wzrastały już Polakami. Nie byli już Ukraińcami (Katarina Jakubeczko).
Moja babcia była Rusinka (bo to wtedy nie było jeszcze Ukraińców), a dziadek był Polak. Z tego małżeństwa było czterech synów – Polaków, bo oni byli ochrzczeni w kościele, a trzy córki – Ukrainki, bo ochrzczone w cerkwi. To były normalne sprawy. Co ciekawe, mój ojciec ożenił się z Polką, a jego trzech braci z Ukrainkami. Ciotki z kolei wyszły za Ukraińców i miały rodziny ukraińskie. Rodzina była wymieszana, wszyscy się szanowali. (Jan Kociemba).
Dziadek był Polakiem, babcia Ukrainką. Więc chłopcy byli Polakami, a dziewczyny Ukrainkami. Dziewczyny ochrzczone w cerkwi, a chłopcy w kościele (Olha Ościuk z Ihrowicy, lat 88).
Tam szkoła jest, jak była pobudowana, tak się ostała. Tam na tym podwórku my się wyszaleli! Polaki z Ukraińcami. Razem wszystko było. Krakowiaka tańczyliśmy. Harmoszki były. I śpiewaliśmy: „Nie chodź Marysiu po sianie…”. A potem… (Maria Waćko)
Potem wyszła jakaś swarka, takie zamieszanie się zrobiło (Stefania Kowaniuk).
http://www.agora.pl/agora/1,110781,19285841,premiera-ksiazki-nieobcy-21-opowiesci-zeby-sie-nie-bac.html
23 świetnych polskich autorów – wśród nich Olga Tokarczuk, podwójna laureatka Nagrody Literackiej Nike – przekazało swoje utwory, a kilkanaście innych osób, m.in. byli działacze opozycji demokratycznej w Polsce, sfinansowało papier, poświęciło swój czas i energię. Tak powstała niezwykła książka “NieObcy”, która opowiada o trudnych konfrontacjach z obcością. Wydanie trafi do czytelników 10 grudnia br., a dochód z jego sprzedaży zostanie przekazany Polskiej Akcji Humanitarnej, która organizuje m.in. pomoc ofiarom wojny w Syrii.
Książka tylko utwierdziła mnie w tym, co do tej pory myślałem, że obcy to ja, tylko że obcy. Myślę, że Ryszard Kapuściński byłby tą książką zachwycony.
Rafał Hetman, czytamrecenzuje.pl
http://czytamrecenzuje.pl/recenzja/576/nieobcy
„NieObcy” to wzruszająca refleksja, poważna, wieloperspektywizstyczna, naoczna i uniwersalna opowieść o ludziach, którzy chcą żyć. To zbiór opowiadań warsztatowo na najwyższym poziomie, piszą w końcu uznani i cenieni polscy literaci.
Anna Chlewicka, FabrykaRecenzji.pl
Figury myśli ubrane są w słowa, a ni stąd, ni zowąd pojawia się komiks – oszczędny, bo jednoobrazkowy, ale wyczerpujący. Nie zabrakło również miejsca na reportaż, który przełożono na język teatru (spektakl “Cварка/Swarka” w reż. Katarzyny Szyngiery).
Agnieszka Warnke, culture.pl
http://culture.pl/pl/dzielo/nieobcy-polscy-pisarze-dla-uchodzcow
„Obrażenia. Pobici z Polską”
Stowarzyszenie reporterów Rekolektyw
Wielka Litera 2016
FRAGMENT reportażu „Zgorszenie polskie”
Interpelacja do biura Rady Miasta Poznania wpływa 17 września 2014 roku i dotyczy: „szanowania uczuć religijnych osób wierzących przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne”.
Radny Prawa i Sprawiedliwości i wiceprzewodniczący rady miasta Michał Grześ pisze w niej tak: „Pasażerowie komunikacji miejskiej – osoby, jak podkreślają, wierzące – zwracają uwagę na czytanie w pojazdach nazwy przystanku przy ulicy Arcybiskupa Antoniego Baraniaka. Głos w pojazdach czyta «Baraniaka». Osoby, które się do mnie zwróciły w tej sprawie, proszą o pełne czytanie nazwy ulicy, uważają, z czym się zgadzam, że postać Arcybiskupa Antoniego Baraniaka jest wielce zasłużona dla Poznania. Proszę nie odpowiadać, że nazwa jest zbyt długa, bo przystanek Jana Nowaka-
-Jeziorańskiego jest czytany w całości. Proszę też o całościowe użycie nazwy na wyświetlaczach”.
Z Michałem Grzesiem, lat 51, nauczycielem informatyki i przedmiotów elektrycznych, radnym od sześciu kadencji, rozmawiam kilka miesięcy później.
– Zadzwonił jeden z dwóch obrażonych panów, żądał reakcji, a ja w ferworze nerwów napisałem tę interpelację. Zatytułowałem ją nieopatrznie, cytując tego pana.
http://www.wielkalitera.pl/ksiazki/id,133/obrazenia-pobici-z-polska.html
Wolność słowa nie jest czymś oczywistym. Kończy się tam, gdzie zaczyna się sfera ochrony innych osób – przed obrażaniem, nienawistnym szyderstwem, wykluczeniem, znieważeniem czy przemocą. Gdzie postawić granicę? Czy można ją z góry określić, kiedy każdy przypadek jest inny, internet zmienia sposoby komunikowania się, a ludzkich zachowań czy słów nie sposób przewidzieć? O trudnościach w ważeniu racji i szukaniu równowagi między wolnością słowa a interesem publicznym jest ta książka.
Adam Bodnar
Ta książka powinna dotrzeć do każdego domu. Do tych, którzy boja się i nie rozumieją inności po to, by rozproszyć obawy, poznać i rozproszyć lęki wobec Innego, Obcego. Reportaże mówią o Człowieku, o którym, ci żyjący w lęku mówią: „ścierwo, bydło, robale” widząc rozwiązanie w „likwidacji”. Ta książka to lustro prawdy o nas samych. Przejrzyjmy się w nim i dowiedzmy się czegoś więcej o sobie nawzajem. Potrzebujemy tego, żeby nienawiść płynącą z lęku zamienić w miłość i zrozumienie. Wszyscy chcielibyśmy żyć w lepszym świecie.
Janina Ochojska
Że Polacy są narodem, który uwielbia się obrażać – to nie nowina. Rekolektyw idzie jednak krok dalej, znajdując nieoczywistą przyczynę, dla której oburzenie jest naszym chlebem powszednim. Na imię jej “lęk”.
Michał Olszewski
Reporter może napisać diagnozę, wyjaśnić mechanizm, poruszyć serca. Nad naprawą niech się pogłowią aktywiści, politycy, ale i zwyczajni obywatele.
Artur Domosławski, „Polityka”
U znacznej części zabójców recydywistów występuje patologiczny przerost postawy godnościowej. Ale oczywiście przytłaczająca większość obrażalskich nikogo nie morduje, lecz tylko emocjonalnie i moralnie szantażuje otoczenie (…). Czyż nie obserwyjemy tego na co dzień w naszym życiu publicznym?
Piotr Bratkowski, „Newsweek”
http://www.newsweek.pl/plus/kultura/dlaczego-polacy-lubia-sie-obrazac-ksiazka-obrazenia-pobici-z-polska-,artykuly,386814,1,z.html
Z kilku reportaży najbardziej poruszają mnie trzy. Pierwszy mówi o obrazie uczuć religijnych. Mirosław Wlekły przedstawia sytuacje o różnym natężeniu – groteskowe, niesmaczne lub po prostu dziwne – gdy Polacy poczuli, że należy zawiadomić policję z powodu obrazy uczuć religijnych (Kodeks karny, artykuł 196). Dodajmy od razu, że Wlekły nie zajmuje się przypadkami oczywistymi, gdzie artyści specjalnie prowokują i żonglują symbolami religijnymi. Nie, to przypadki codzienne – z przystanku autobusowego, z życia szkoły, z książki (którą nie każdy musi czytać). Średnio w ciągu roku policja otrzymuje 48 zawiadomień. Niemal wszystkie zostają po czasie umorzone. Mnie zastanawia jednak coś znacznie bardziej podstawowego. Co się stało, że tak szybko czujemy się zranieni? Czy katolik zawsze musi być obrażony? Jakbyśmy mieli tylko dwa wyjścia – albo świętość, albo obrażenie. Naprawdę na głupotę nie wystarczy wzruszenie ramion? Reportaż nie dostarcza odpowiedzi, raczej umiejętnie stawia pytania.
Marcin Cielecki, „Gość Niedzielny”
http://gosc.pl/doc/3218456.Obdukcje-z-polskosci